Η Αυτοάνοση μεταπλαστική ατροφική γαστρίτιδα (ΑΜΑΓ) είναι αυτοάνοση νόσος, κληρονομούμενη κατά τον σωματικό επικρατούντα χαρακτήρα, η οποία είναι αποτέλεσμα ανοσολογικής απάντησης εναντίων των θεμελίων κυττάρων και του ενδογενούς παράγοντα του στομάχου.
Η νόσος προσβάλλει με τριπλάσια συχνότητα τις γυναίκες.
Η καταστροφή των θεμέλιων κυττάρων οδηγεί σε υποχλωριδρία, ενώ η απουσία του ενδογενούς παράγοντα σε δυσαπορρόφηση της βιταμίνης Β12 και κακοήθη αναιμία. Η νόσος συνδιάζεται με αυτοάναοσα νοσήματα του θυρεοειδούς αδένα, ενώ προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκινοειδών και αδενοκαρκινώματος του στομάχου.
Καρκινοειδείς όγκοι. Η υποχλωριδρία σε έδαφος ΑΜΑΓ, προκαλεί υπερπλασία των G-κυττάρων του άντρου με συνοδό υπεργαστριναιμία, η οποία ασκώντας τροφική επίδραση, αφ΄ενός ευνοεί την υπερπλασία των εντεροχρωμαφινικών κυττάρων και αφ’ ετέρου οδηγεί στη δημιουργία υπερπλαστικών όζων μέσα και γύρω από τους αδένες του μεταπλαστικού και ατροφικού βλεννογόνου, οι οποίοι λαμβάνουν μορφή πολύποδα και είναι ενδοσκοπικά ορατοί.
Αδενοκαρκίνωμα στομάχου. Επιδημιολογικές μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών και μακροχρόνια παρακολούθηση απέδειξαν ότι η πιθανότητα ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος στομάχου σε έδαφος ΑΜΑΓ είναι 3 έως 18 φορές μεγαλύτερη σε αντίστοιχες ηλικιακά πληθυσμιακές ομάδες. Έτσι η συχνότητα ανάπτυξης της νόσου σε έδαφος ΑΜΑΓ είναι 1-3%, όταν στο γενικό πληθυσμό είναι πολύ μικρότερη. Ο μηχανισμός πρόκλησης της νόσου αποκουθεί τη γνωστή οδό: μεταπλασία → δυσπλασία → καρκίνωμα insitu→ διηθητικό καρκίνωμα.
Σχέση ΑΜΑΓ με H. pylori. Σε έδαφος ΑΜΑΓ σπανίως παρατηρείται λοίμωξη από H. pylori είτε γιατί ο ατροφικός βλεννογόνος δεν ευνοεί τη συγκέντρωση και τον πολλαπλασιασμό του, είτε γιατί η υποχλωριδρία ευνοεί την ανάπτυξη άλλων στελεχών.
Η φλεγμονή (εκτεταμμένη διήθηση από λεμφοκύτταρα), η ατροφία των αδένων και η μεταπλασία αφορούν αποκλειστικά το θόλο και το σώμα του στομάχου. Η δε βαρύτητα των βλαβών είναι ευθέως ανάλογη με τις αυξημένες τιμές αντισωμάτων κατά των θεμέλιων κυττάρων και του ενδογενούς παράγοντα, του περιφερικού αίματος. Η συγκέντρωση στο περιφερικό αίμα του πεψινογόνου Ι (παράγεται κυρίως στο θόλο του στομάχου) μειώνεται δραματικά, καθώς επίσης και ο λόγος πεψινογόνο Ι / πεψινογόνο ΙΙ